Tụng kinh và đọc kinh, đưa lời kinh vào trí năo. Đọc kinh bằng lư trí để tâm suy tưởng. Đọc kinh là tư duy, trầm tư và cảm nhận.
Nghe kinh là đọc kinh bằng thính giác và để tâm hồn thấm nhập lời kinh. Lời kinh ḥa cùng âm vận giọng đọc và âm vang theo nhịp tiếng mơ, tiếng chuông. Người bệnh nằm nghe kinh, ḷng đón nhận những ǵ tha thiết nhất của suy tư, của sự tưởng nhớ đến những ǵ đă xảy ra và những ǵ c̣n lại của sự tươi đẹp trong cuộc đời. Bạn tôi nằm nghe lại những câu kinh, đoạn kinh mà ḿnh đă dày tâm soạn dịch, sửa từ, sửa câu để thấu hiểu thêm những ư nghĩa mà từ lâu ḿnh chưa hằng thấu hiểu. Hạnh phúc biết là ngần nào khi tịnh tâm để lời kinh rót hương Phật vào ḷng. Cho nên tôi cảm nhận được tại sao bạn tôi nhiều đêm nằm nghe kinh mà ứa nước mắt. Những giọt nước mắt này là nước mắt an tịnh đă nhận chân được cuộc đời này đầy ư nghĩa vô thường.
Kính chuyển một bài viết của Quách Giao trong Tạp Chí Văn Hóa Phật Giáo số 104
==================
Tôi có một người bạn rất thân. Anh là một Phật tử thuần thành và có cả một cuộc sống tích cực. Với sức học của anh, việc anh được chọn đi du học là chuyện hết sức b́nh thường. Sống xa tổ quốc song anh vẫn hướng ḷng về đất nước. Ngành học của anh là quy hoạch môi trường và xây dựng cảnh quan thiên nhiên. Đất nước thanh b́nh, anh trở về quê hương với vai tṛ một giáo sư thỉnh giảng về môi trường. Dạy học được ít năm th́ anh mắc phải bệnh nan y. Những ngày cuối đời, chứng bệnh nan y đă hành hạ anh. Thuốc uống giảm đau không c̣n làm nguội những cơn đau đớn. Và anh đă nhớ đến việc nghe kinh. Anh nằm nghe những cuộn băng ghi âm lời tụng kinh của các bậc Tỳ-kheo hữu danh, song hiệu ứng càng ngày càng phai nhạt. Ban đầu th́ cơn đau như dịu đi song một thời gian sau cơn đau lại trở nên dữ dội. Cuối cùng phải nhờ đến các vị sư đến tụng niệm.
Nằm thiêm thiếp nghe kinh, bạn tôi nét mặt an lành, hồn như phiêu diêu, tâm lắng sâu vào tỉnh lặng rồi nhẹ nhàng đi dần vào giấc ngủ say sưa. Hiệu lực của tiếng mơ lời kinh thật linh diệu. Bạn tôi không c̣n cần uống thuốc an thần như trước đây nữa. Được gần một tháng qua, bỗng cơn đau lại tái hiện. Và bạn tôi muốn nghe những lời kinh trong tập Hạnh Bồ-tát mà trong cơn bạo bệnh ở nước ngoài bạn tôi đă thầm nguyện rằng khi bớt bệnh sẽ chuyển dịch ra tiếng Việt. Đó là bộ kinh của ngài Santideva vào thế kỷ 8 tại Ấn Độ. Đây là một tụng luận về đường tu hành Bồ-tát, hạnh Lục độ và tu mười đại hạnh của Phổ Hiền Bồ-tát. Dịch giả là tác giả Nguyên Hiển và anh đă hiệu đính rồi ấn tống.
Bộ kinh Nhập hạnh Bồ-tát được khởi tụng. Kỳ lạ thay, sau khi nghe xong chương một, cơn đau của bạn tôi lại dịu xuống, và đến khi nghe hết tập kinh, những cơn đau dường như lặn mất. Giấc ngủ yên lành lại trở về, và cho đến ngày bạn tôi vĩnh viễn ra đi, cơn đau hầu như tan biến. Khi lâm chung, nét mặt bạn tôi tươi nhuận và b́nh yên như nằm ngủ. Nh́n bạn nằm yên giấc ngàn thu, tôi nhớ tưởng đến thi sĩ Bích Khê bị bệnh lao mà suốt mấy tháng trước khi chết đă ngày ngày tŕ tụng kinh A-di-đà để ḷng được yên vui và ba ngày trước khi chết, thi sĩ chắp tay lên ngực lằng lẽ nằm nghe kinh (*).
Tụng kinh và đọc kinh, đưa lời kinh vào trí năo. Đọc kinh bằng lư trí để tâm suy tưởng. Đọc kinh là tư duy, trầm tư và cảm nhận.
Nghe kinh là đọc kinh bằng thính giác và để tâm hồn thấm nhập lời kinh. Lời kinh ḥa cùng âm vận giọng đọc và âm vang theo nhịp tiếng mơ, tiếng chuông. Người bệnh nằm nghe kinh, ḷng đón nhận những ǵ tha thiết nhất của suy tư, của sự tưởng nhớ đến những ǵ đă xảy ra và những ǵ c̣n lại của sự tươi đẹp trong cuộc đời. Bạn tôi nằm nghe lại những câu kinh, đoạn kinh mà ḿnh đă dày tâm soạn dịch, sửa từ, sửa câu để thấu hiểu thêm những ư nghĩa mà từ lâu ḿnh chưa hằng thấu hiểu. Hạnh phúc biết là ngần nào khi tịnh tâm để lời kinh rót hương Phật vào ḷng. Cho nên tôi cảm nhận được tại sao bạn tôi nhiều đêm nằm nghe kinh mà ứa nước mắt. Những giọt nước mắt này là nước mắt an tịnh đă nhận chân được cuộc đời này đầy ư nghĩa vô thường.
Trong cơi phiêu diêu mộng tưởng, lời kinh như trong suốt ḥa nhập vào con tim xóa tan mọi đau đớn ưu phiền.
Lời kinh ḥa lẫn cùng tiếng những người thân yêu tụng niệm, khiến người nghe kinh cảm nhận được tấm ḷng, sự chia sẻ buồn đau của bạn bè, người thân quyến. Những tâm nguyện của bạn khi dịch kinh, những ư nghĩa của lời kinh như được chia sẻ cho nhau trong giờ phút tụng kinh, nghe kinh… Nằm nghe đọc kinh để lời kinh thấm vào tâm khảm, từng ư nghĩa của lời kinh nhẹ nhàng len vào tâm trí; và nhất là người nghe cảm nhận được tấm ḷng bạn bè, của người thân mà thấu suốt thêm ư nghĩa của bài kinh, v́ trong giọng cầu kinh có t́nh nghĩa vô vàn thân mến. Người nghe kinh như được mọi người chia bớt gánh nặng đang bị những cơn đau giày ṿ trong thân xác. Sau buổi tụng kinh, một cái nắm tay nhè nhẹ, một ánh mắt dịu dàng, một phút giây yên lặng ngồi tựa bên nhau. An lành và hạnh phúc thật vô ngần.
Nhiều lần bạn tôi nhờ các bằng hữu, người thân trong gia đ́nh mỗi tối tụng cho ḿnh một chương kinh. Anh nằm yên lắng nghe từng giọng người thân yêu ḥa quyện với lời kinh và cảm thấy thanh thản trong ḷng.
Trong giây phút chơi vơi bên bờ vực tử sinh, tiếng tụng kinh như ngàn dây tơ che chở tấm thân, đan đỡ lấy thân phận con người và là những dải lụa mềm mại dàn trải dưới gót chân trên con đường phiêu bồng. Đi trên những ḍng tơ lụa êm ái của lời tụng, người nghe kinh thoát khỏi nỗi ràng buộc của thế gian để đi sâu vào cơi thanh tịnh vô thường. Trong những giây phút thân thương ấy, mọi sự đau đớn dày ṿ thân xác không c̣n nữa mà chỉ thấy cơi trời mênh mông, yên thắm, bao la phủ khắp mọi nơi. Có đôi mắt sáng lặng lẽ nh́n tôi, có nụ cười không chỉ nở trên môi mà c̣n làm cho nét mặt ửng hồng rạng rỡ. Trong bàn tay êm ấm một chút t́nh rung động mong manh cũng đủ khiến tim tôi bồi hồi rung cảm. Sau buổi nghe kinh hạnh phuc đến cho người đau yếu cũng như bạn bè, người thân là như thế ấy. Chia sẽ cho nhau bằng t́nh thương và sự hiến dâng nhẹ nhàng trong trẻo bằng lời kinh, tiếng mơ. Ôi! Buổi tụng kinh và nghe kinh đầy t́nh nghĩa và ân đức biết là dường nào. Tụng kinh cho bạn nghe, để bạn được thanh thản trong tâm hồn, ḷng tôi êm ấm như được chuyển năng lực thêm cho bạn. Sự đau đớn thân xác không thống khổ bằng sự trống vắng cô đơn. Nghe tiếng tụng kinh của thân bằng quyến thuộc, người bệnh như không c̣n cô độc, không c̣n cảm thấy bơ vơ một ḿnh chống chọi với bệnh tật. Tâm thanh thản và hồn nhẹ nhàng.
Lời tụng kinh như tiếng ru hời của mẹ. Giọng ru không cần đến sự thanh tao, nhịp nhàng dù chỉ là một giọng ru ngọng nghịu, khê nồng hay không c̣n nguyên nghĩa của câu ca dao song vẫn làm cho con ngủ yên giấc trong vành nôi. Người nghe kinh sẽ trở lại với trạng thái ấu thơ như đang nằm nôi để được nghe tiếng ru hời của mẹ thân yêu, thương con bằng tất cả tâm hồn.
Trong lúc có người lâm chung, việc tụng niệm để cầu mong có sự thanh thản yên ḷng. Thanh thản cho người ra đi và yên ḷng cho người ở lại. Người thân chúng ta trong cơn lâm nguy, trong giây phút lâm chung cần đến sự chia sẻ tấm ḷng của chúng ta.
Vợ tụng kinh cầu nguyện cho chồng là dâng hiến t́nh yêu. Bạn tụng kinh cho bạn là san sẻ t́nh thương, người đau sẽ vơi đi sự cô đơn và cảm nhận được sự chia sẻ thân t́nh.
Trong t́nh lặng, tiếng tụng kinh là những giọt âm thanh gieo nhạc vào ḷng, từng tiếng tơ vàng rung nhẹ tâm hồn và những nét bay bướm lượn lờ trên giá vẽ.
Người tụng niệm cũng như người nghe kinh ḷng tràn đầy thanh thản và hạnh phúc an lành.
Chú thích:
Đời Bích Khê, hồi kư của Quách Tấn.
Tạp Chí Văn Hóa Phật Giáo số 104 | TẠP BÚT | QUÁCH GIAO