KHAI NGÔ.
Tôi có dịp gặp lại Paul Brady nhiều lần sau đó, mỗi lần t́nh bạn của chúng tôi lại nẩy nở thân thiết hơn . Paul luôn luôn nhấn mạnh đến sự thực hành và khuyên tôi nên tránh con đường nghiên cứu một cách từ chương :
- Tôi đă phung phí gần mười năm trời làm chuyện vô ích này nên không muốn thấy ai đi vào con đường này nữa . Đó cũng là lư do tôi không c̣n thích viết sách nữa, tôi muốn quên đi tất cả những cuốn sách tôi đă viết ra . Chân lư không phải để mang ra nói đi nói lại mà phải sống theo đó th́ mới có lợi ích . Anh không nên chạy theo những lư thuyết viễn vông mà hăy đặt câu hỏi xem chân lư đó có giúp ǵ cho ḿnh không và nếu được th́ hăy sống theo nó .
- Làm sao một người đang đi trên con đường trí thức , từ chương như ông lại có thể thay đổi như vậy được ?
- Là một học giả , tôi chỉ biết nói về lư thuyết chứ chưa hề có kinh nghiệm tâm linh . Dĩ nhiên tôi ư thức việc này hơn ai hết nhưng kinh nghiệm này đâu phải muốn mà được ? Việc nghiên cứu của tôi chỉ đi đến một giai đoạn rồi bế tắc, người ta không thể đi xa hơn nữa nếu không có kinh nghiệm tâm linh . Do đó tôi chỉ biết lập lại những lư thuyết khô khan và quanh quẩn trong phạm trù trí thức rồi rơi vào cái bẫy của việc sử dụng các "Danh Từ" .
Khi không thể diễn tả các kinh nghiệm thực sự, người ta bắt đầu tưởng tượng, phóng chiếu các sự kiện này lên bằng các danh từ thật kêu . Lúc đầu tôi cón lúng túng vụng về nhưng về sau chính những danh từ, h́nh ảnh của sự tưởng tượng này đă ám ảnh tôi .
Nói một cách khác, tôi đă tự lừa dối chính ḿnh bằng các ảo ảnh đó lúc nào mà không hay . Về sau, ư thức được điều này tôi đă qua Nhật t́m đến một vị thiền sư nổi tiếng để nhờ người giúp cho . Vị thiền sư nói rằng chỉ khi nào tôi có thể quên tất cả những sách vở đă đọc th́ mới có thể chỉ điểm cho tôi thêm được . Tóm lại những điều tôi học hỏi, nghiên cứu đều trở thành chướng ngại cho việc tu học của tôi .
Paul Brady ngưng lại rồi lắc đầu :
- Nếu anh có thể hiểu được sự xụp đổ của trí thức kinh khủng và ghê gớm như thế nào, tất cả những ǵ tôi tin tưởng và tự hào bỗng dưng trở nên vô giá trị . Tất cả những mốc điểm đều biến mất khiến tôi cảm thấy hụt hẫng, chới với và hoảng hốt gần như phát điên v́ không biết phải làm ǵ . Tôi cầu xin vị thiền sư giúp tôi , vị này cũng tử tế chỉ cho tôi cách thiền định để chế ngự cái tâm . Nhưng sau mấy tháng liền tôi không sao định tâm được, các định nghĩa, danh từ, lư thuyết cứ nổi lên ám ảnh đầu óc đang hoang mang của tôi . Đến khi đó tôi mới thực sự kinh nghiệm sự vô ích của từ chương ... Sau một thời gian tập thiền không kết quả tôi đành trở về Âu Châu, trên đường về tôi ghé qua Ấn Độ .
- Phải chăng có điều ǵ đă xảy ra làm ông thay đổi ?
Paul Brady gật đầu :
- Phải, tôi đă gặp đức Đạt Lai Lạt Ma và cuộc đời tôi thay đổi từ đó ...
- Không lẽ ông ta có khả năng thay đổi người khác như vậy sao ?
Paul Brady xách nhận :
- Phải, khi tiếp xúc với một bậc "Thiện Tri Thức" ḿnh có thể thay đổi được chứ .
- Nhưng ông có tin đức Đạt Lai Lạt Ma là một vị hóa thân như người Tây Tạng vẫn tin tưởng ?
- Điều đó tùy sự tin tưởng của mỗi người, Phật giáo không quan niệm về một quyền lực ngoại giới mà chú trọng đến sự toàn thiện của mỗi con người . Khi một người đă chuyển được tất cả những năng lương trong ḿnh, kết tinh thành một tâm thức siêu đẳng hay tâm thức Bồ Đề ta có thể gọi đó là một vị Thánh hay một vị Đại Lạt Ma . V́ đă có nhiều người đạt đến trạng thái này nên ta có thể biết chắc rằng điều này có thể thực hiện được . Ngay như quả vị cao tột như Phật mà cũng đă có người, thái tử Tất Đạt Đa đạt đến th́ ta phải biết chắc rằng con người có thể đạt đến những quả vị rất cao, có đủ năng lực giải phóng chính ḿnh ra khỏi luân hồi sanh tử . Chính đức Phật đă nói "Ta là Phật đă thành, chúng sinh là Phật sẽ thành", một lời nói cao quư tràn đầy hy vọng biết bao .
Danh từ "Đạt Lai Lạt Ma" có nhiều nghĩa, những mật nghĩa của nó là một người đă vượt qua cái bản ngă của ḿnh . Khi một người không c̣n bị giam hăm trong cái bản ngă nhỏ bé nữa th́ người đó là tất cả, người đó trở nên một biển t́nh thương rộng lớn . Danh từ "Đạt Lai" là phiên âm Mông Cổ của tiếng Trung Hoa "Đại Hải" hay biển lớn .
- Ông đă gặp đức Đạt Lai Lạt Ma trong trường hợp nào ?
- Từ trước đến nay các kinh điển Tây Tạng rất ít được truyền ra bên ngoài . Khi người Tây Tạng tỵ nạn vào Ấn Độ họ đă mang theo rất nhiều sách vở, kinh điển và cần phải thu xếp, sắp đặt theo thứ tự để kiểm kê trước khi thành lập một thư viện . Là một học giả thông thạo nhiều thứ tiếng, kể cả Tạng Ngữ nên tôi đâu bỏ qua cơ hội hiếm có này . Dĩ nhiên tôi đă t́nh nguyện giúp họ soạn thảo hồ sơ, sắp đặt và tổ chức một thư viện chính . Hôm đó đang cắm cúi ghi chép những tài liệu th́ đức Đạt Lai Lạt Ma ở đâu bước vào, ngài im lặng nh́n tôi rất lâu nhưng tôi không hay biết cho đến khi một nhân viên làm việc lên tiếng giới thiệu tôi với ngài .
Đức Đạt Lai Lạt Ma từ tốn nói "ông làm việc như vậy đă đủ rồi, đừng nên tham lam nữa ." Câu nói thoáng nghe không có ǵ quan trọng nhưng không hiểu sao tôi thấy như có một cái ǵ rung động lạ thường . Tôi định lên tiếng hỏi th́ ngài đă chỉ vào tờ giấy nháp mà trong đó tôi đă ghi chép các chi tiết bằng tốc kư và nói "Tờ giấy nháp đầy chữ đó không dùng được, phải biết lựa lọc ra th́ mới có ích lợi . " Lời nói dường như vô t́nh đó tự nhiên có một sức mạnh vang dội vào đầu tôi . Trong một thoáng giây tất cả những thắc mắc từ trước của tôi bỗng sáng ra . Tôi đứng sững mồ hôi toát đầm đ́a cho đến khi ngài bước ra khỏi pḥng lúc nào cũng không hay .
- Rồi sao nữa ?
- Anh không hiểu ư ? Trọn cuộc đời tôi đă đọc hàng ngàn cuốn sách ví như tờ giấy nháp đầy chữ, tôi chưa biết lựa lọc trong đó ra những ǵ cần thiết để áp dụng cho ḿnh . Cái kiến thức mà tôi sở hữu lúc đó chỉ như một tờ giấy nháp "đầy chữ ." V́ quá nhiều kiến thức nên nó ám ảnh tôi ngày cũng như đêm . Khi xưa vị thiền sư người Nhật đă chẳng nói rằng chỉ khi nào quên hết chữ nghĩa th́ tôi mới tiến bộ được kia mà .
Tôi đă suy gẫm về vấn đề này rất lâu nhưng chưa đạt đến kết quả nào . Lời nói của đức Đạt Lai Lạt Ma là một tia sét phá vỡ tung tất cả thắc mắc của tôi, nó có một oai lực rất mạnh làm tôi chấn động toàn thân như bừng tỉnh . Suốt đêm hôm đó tôi không ngũ được v́ quá xúc động, thân h́nh của tôi nóng ran như lên cơn sốt . Hôm sau tôi xin yết kiến ngài, lạ thay khi vừa gặp tôi ngài đă nói rằng bây giờ tôi có thể thiền định được rồi . Ngài chỉ cho tôi thêm vài khẩu quyết để bổ túc vào phương pháp thiền tôi đă học ở Nhật . Từ trước tôi không thể định tâm được mà sao lần này tôi có thể làm được dễ dàng, các danh từ, quan niệm, từ chương bỗng biến đâu mất hết . Càng thiền định về các chân lư khẩu truyền này tôi càng quên đi những ǵ thuộc về sách vở, tri thức .
Sau đó tôi đă tu nhập thất để suy gẫm về những điều đă học hỏi và càng suy gẫm tôi càng thấy cái gọi là trí thức chỉ đáng vứt đi không có một chút ǵ ích lợi cả .....
Trích "Hoa Sen Trên Đá" do Nguyên Phong dịch