Cậu em đă đi qua vùng có các tiểu tinh cầu 325, 326, 327, 328, 329 và 330. Em bắt đầu đi thăm các tiểu tinh cầu ấy để kiếm việc và để học hỏi.
Tiểu tinh cầu thứ nhất có một ông vua ở. Nhà vua mặc áo đỏ tía đính lông thú, ngự trên một cái ngai vàng thật giản dị nhưng đồng thời cũng thật uy nghi.
– à! Đây là một thần dân! Nhà vua kêu lên khi thấy ông hoàng nhỏ.
Và ông hoàng bé tự hỏi:
– Làm sao ông ta nhận được ra ḿnh khi mà chưa gặp ḿnh bao giờ nhỉ!
Em không biết rằng, đối với các bậc đế vương, thế giới đơn giản lắm. Tất cả mọi người đều là thần dân.
– Ngươi hăy đến gần cho ta nh́n ngươi được kỹ, nhà vua nói với em, ngài rất khoái được làm vua với một người nào đó.
Ông hoàng nhỏ đưa mắt t́m chỗ ngồi, nhưng cả tinh cầu đă bị cái áo choàng lông thú tuyệt đẹp choán hết chỗ. Em đành phải đứng, và, v́ nhọc quá, em ngáp một cái.
– Đứng trước một bậc đế vương mà ngáp là vô lễ, vua phán. Ta cấm ngươi ngáp.
– Chỉ v́ tôi không giữ được ạ! Ông hoàng nhỏ rất ngượng đáp lại. Tôi từ xa đến đây mà chưa được ngủ...
– Thế th́, vua phán, ta ra lệnh cho ngươi ngáp. Bao nhiêu năm nay, ta chưa được thấy ai ngáp. Những cái ngáp đối với ta là cái lạ đấy. Ngươi ngáp nữa đi. Đó là lệnh ta.
– Cái này khó quá... tôi không ngáp được nữa... Ông hoàng nhỏ nói, mặt đỏ bừng.
– Hừm! Hừm! Vua đáp. Thế th́ ta ra lệnh cho ngươi khi th́ ngáp khi th́...
Nhà vua hơi lúng túng và có vẻ phật ư.
V́ vua chú trọng nhất là uy quyền của ḿnh phải được tuân theo. Ngài không tha thứ được sự trái lệnh. Đó là một nhà vua chuyên chế. Nhưng, v́ ngài rất tốt bụng, nên chỉ ra những cái lệnh hợp lư thôi.
Ngài thường phán: "Nếu ta mà ra lệnh cho một vơ tướng phải biến thành chim biển, và vơ tướng ấy chẳng tuân lệnh ta, th́ ấy không phải là lỗi của vơ tướng đó. ấy là lỗi của ta."
– Tôi ngồi được không ạ? Ông hoàng nhỏ rụt rè hỏi.
– Ta lệnh cho ngươi ngồi, vua đáp lại, vừa uy nghi kéo một vạt áo choàng lông thú lên.
Nhưng ông hoàng bé nhỏ lấy làm kinh ngạc. Cái hành tinh thật là bé. Đức vua có thể trị v́ trên cái ǵ ở đây?
– Tâu bệ hạ, em nói, cúi xin bệ hạ cho tôi được hỏi...
– Ta ra lệnh cho ngươi hỏi, vua vội vàng nói.
– Tâu bệ hạ, ngài trị v́ trên cái ǵ?
– Trên tất cả. Nhà vua đáp, hết sức giản dị.
– Trên tất cả?
Đức vua phác một cử chỉ dứt khoát chỉ cái hành tinh của ḿnh, các hành tinh khác và các ngôi sao.
– Trên tất cả những cái đó? Ông hoàng nhỏ hỏi.
– Trên tất cả những cái đó... đức vua trả lời.
Bởi v́ đó không phải là một vị vua chuyên chế mà c̣n là một vị vua toàn năng.
– Các ngôi sao có tuân lệnh bệ hạ không?
– Chắc chắn rồi, vua trả lời em. Chúng lập tức tuân lệnh. Trẫm không dung thứ sự trái lời.
Một quyền lực như thế làm cho ông hoàng nhỏ thích mê. Nếu em mà có quyền lực ấy, em có thể mặc sức mà ngắm, không phải là bốn mươi bốn, mà đến bảy mươi hai, đến một trăm, đến cả hai trăm cảnh mặt trời lặn trong một ngày, mà chẳng phải xê dịch ghế ngồi. Rồi em cảm thấy hơi buồn v́ chợt nghĩ đễn cái tinh cầu nhỏ bị bỏ rơi của ḿnh, em đánh bạo xin nhà vua một ân huệ:
– Tôi muốn được xem cảnh mặt trời lặn... xin bệ hạ hăy làm tôi vui ḷng, hăy ra lệnh cho mặt trời lặn...
– Nếu ta ra lệnh cho một vơ tướng bay từ đoá hoa này sang đoá hoa kia như một con bướm, hay lệnh cho ông ta viết một vở bi kịch, hay biến thành chim biển, và nếu vị vơ tướng ấy không tuân lệnh, th́ lỗi ấy ở ông ta hay ở ta?
– ở bệ hạ, ông hoàng nhỏ cả quyết.
– Đúng. Phải cho mỗi người làm việc người đó có thể làm, đức vua nhắc lại. Quyền lực trước hết phải dựa trên lẽ phải. Nếu nhà ngươi ra lệnh cho thần dân của ḿnh nhảy xuống bể, họ sẽ làm cách mạng. Ta có quyền buộc tuân lệnh ta v́ mọi lệnh ta đều hợp lư.
– Thế cảnh mặt trời lặn của tôi th́ sao? Ông hoàng nhỏ vốn đă đặt ra câu hỏi th́ không bao giờ quên, hỏi lại.
– Cảnh mặt trời lặn của ngươi, ngươi sẽ có. Ta muốn thế. Nhưng trong khoa học cai trị của ta, ta phải chờ đến lúc đủ mọi điều kiện.
– Đến bao giờ th́ đủ? Ông hoàng nhỏ hỏi.
– ừm! ừm! Nhà vua nói, thoạt tiên tra một cuốn lịch to tướng, ừm! ừm! Vào lúc... khoảng... khoảng... Vào lúc chiều nay, khoảng bảy giờ bốn mươi phút! Nhà ngươi sẽ thấy được lệnh ta được tuân thủ.
Ông hoàng nhỏ ngáp. Em tiếc cho cảnh mặt trời lặn hụt của em. Và rồi em cũng hơi thấy chán:
– Tôi chẳng có ǵ làm ở đây nữa, em nói với nhà vua, tôi sẽ đi.
– Ngươi chớ đi, nhà vua vừa mới kiêu hănh xiết bao v́ có được một thần dân, đáp lời ông hoàng nhỏ. Chớ đi, ta phong ngươi làm thượng thư!
– Thượng thư bộ ǵ?
– Bộ... bộ tư pháp!
– Nhưng có ai để xét xử đâu ạ!
– Chưa thể biết, vua nói với ông hoàng nhỏ. Ta chưa đi tuần tra khắp vương quốc của ta. Ta già quá rồi, không có đủ chỗ để một cỗ xa giá cho ta, mà đi bộ th́ ta nhọc lắm.
– ồ! Nhưng tôi đă nh́n thấy, ông hoàng nhỏ nghiêng ḿnh nh́n sang phía bên kia của hành tinh. Bên kia cũng chẳng có ai đâu ạ...
– Thế th́ ngươi hăy tự xét xử lấy ḿnh đi, đức vua đáp lại em. Đó là điều khó nhất. Xét ḿnh khó hơn xét người nhiều. Nếu ngươi xét được ḿnh đúng đắn, th́ ngươi là một bậc hiền lương chân chính.
– Tôi, ông hoàng nhỏ đáp, tôi có thể tự xét ḿnh bất cứ ở đâu. Tôi không nhất thiết phải ở đây.
– Hừm! Hừm! Vua nói, h́nh như trên hành tinh của ta, đâu đó có một con chuột. Đêm ta nghe nó kêu. Nhà ngươi có thể xét xử con chuột già ấy. Thỉnh thoảng ngươi ghép nó vào tội tử h́nh. Như thế, cuộc đời của nó sẽ tuỳ ở luật pháp của nhà ngươi. Nhưng mỗi lần buộc tội xong, th́ ngươi lại nên ân xá để dành dụm chuột. Chỉ có mỗi một con ấy thôi.
– Tôi, ông hoàng nhỏ đáp, tôi không thích buộc tội tử h́nh, và tôi chắc rằng tôi sắp sửa ra đi.
– Không, vua nói.
Nhưng ông hoàng nhỏ, đă chuẩn bị xong, không muốn làm phiền ḷng vị vua già:
– Nếu bệ hạ muốn được tuân theo một cách đúng đắn, th́ phải cho tôi một cái lệnh hợp lư. Ví dụ như phải ra lệnh cho tôi ra đi tức khắc. H́nh như mọi điều kiện đều thuận lợi...
Nhà vua chẳng biết trả lời sao. Thoạt đầu ông hoàng nhỏ hơi do dự, rồi thở dài, em bước đi.
– Ta phong cho ngươi làm đại sứ, nhà vua vội vàng kêu lên.
Trông ngài có vẻ uy nghi lẫm liệt.
Những người lớn thật rất kỳ quặc, cậu hoàng tử thầm nhủ với chính ḿnh trong suốt cuộc hành tŕnh.
XI
Trên tinh cầu thứ hai cư trú một gă khoác lác.
– á! à! Ḱa một gă ngưỡng mộ đến thăm ta! Gă khoác lác kêu lên khi nh́n thấy ông hoàng nhỏ từ xa. Bởi v́, đối với kẻ khoác lác, những người c̣n lại đều là kẻ ngưỡng mộ ḿnh.
–
– Chào anh, ông hoàng nhỏ nói. Anh có cái mũ ngộ quá.
– Cái đó là để mà chào đấy, gă khoác lác trả lời. Để chào khi người ta hoan hô tôi. Không may là chẳng ai qua đây bao giờ cả.
– Thế à? Ông hoàng nhỏ nói, không hiểu ǵ cả.
– Hăy vỗ tay này vào tay kia đi, gă khoác lác liền khuyên.
Ông hoàng nhỏ vỗ tay này vào tay kia. Gă khoác lác ngả mũ chào một cách khiêm tốn.
– Coi bộ vui hơn đi thăm nhà vua, ông hoàng nhỏ nói thầm. Và em tiếp tục vỗ tay này vào tay kia. Gă khoác lác lại ngả mũ chào.
Sau năm phút tập dượt, ông hoàng nhỏ thấy chán v́ sự đơn điệu của cái tṛ chơi ấy:
– Thế, muốn cho chiếc mũ nó rơi tuột xuống, em hỏi, th́ phải làm sao?
Nhưng gă khoác lác không nghe thấy. Những người khoác lác chẳng nghe thấy ǵ ngoài những câu ca ngợi.
– Chú em khâm phục ta nhiều thật chứ? Gă hỏi ông hoàng nhỏ.
– Khâm phục nghĩa là thế nào?
– Khâm phục nghĩa là thừa nhận ta là người đẹp nhất, ăn mặc sang nhất, giàu có nhất và thông minh nhất trên hành tinh.
– Nhưng anh chỉ có một ḿnh trên hành tinh của anh chứ mấy?
– Hăy chiều ta đi mà. Dẫu sao cứ hăy cứ khâm phục ta!
– Tôi khâm phục anh, ông hoàng nhỏ nói, hơi nhún vai, nhưng sao điều đó lại làm anh quan tâm đến thế nhỉ?
Và ông hoàng nhỏ ra đi.
Những người lớn chắc chắn là kỳ quặc rồi, em chỉ nói đơn giản có thế trong suốt cuộc hành tŕnh.
XII
Tinh cầu tiếp theo có một bợm nhậu cư trú. Cuộc viếng thăm lần này hết sức ngắn nhưng lại làm cho ông hoàng nhỏ miên man buồn:
– Anh làm ǵ đấy? Ông hoàng nhỏ nói với tay bợm nhậu đang ngồi im lặng trước một bộ sưu tập chai không và một bộ sưu tập chai đầy.
– Ta nhậu, bợm nhậu trả lời, vẻ thiểu năo.
– Tại sao anh nhậu? Ông hoàng nhỏ hỏi anh ta.
– Để quên, bợm nhậu trả lời.
– Để quên cái ǵ? Ông hoàng nhỏ hỏi trong lúc bắt đầu cảm thấy ái ngại cho hắn.
– Để quên nỗi xấu hổ của ta, bợm nhậu cúi đầu thú nhận.
– Xấu hổ v́ cái ǵ? Ông hoàng nhỏ hỏi, đă muốn giúp đỡ hắn.
– Xấu hổ v́ cái nhậu! Bợm nhậu kết thúc và nhất quyết lặng im.
Và ông hoàng th́ ra đi, sửng sốt.
Những người lớn nhất định là rất kỳ quặc, cậu tự nói thầm trong suốt cuộc hành tŕnh.
XIII
Tinh cầu thứ tư là của một nhà doanh nghiệp. Ông này bận rộn đến nỗi không ngẩng được đầu lên khi ông hoàng nhỏ tới.
– Chào ông, em nói với hắn. Điếu thuốc lá của ông tắt rồi.
– Ba với hai là năm. Năm với bảy là mười hai. Mười hai với ba là mười lăm. Chào chú. Mười lăm với bảy là hăm hai. Hăm hai với sáu là hăm tám. Chẳng có thời giờ mà châm lại. Hăm sáu với năm ba mươi mốt. Xong! Tất cả là năm trăm linh một triệu sáu trăm năm mươi hai ngh́n bảy trăm ba mươi mốt.
– Năm trăm triệu cái ǵ vậy?
– Hử? Thế chú vẫn c̣n đấy à?. Năm trăm lẻ một triệu... ta cũng chẳng biết là cái ǵ nữa. Ta có quá nhiều công việc! Ta rất đứng đắn, ta, ta không thích những tṛ nhảm nhí! Hai với năm là bảy...
–
– Năm trăm linh một triệu cái ǵ? Ông hoàng nhỏ lặp lại, suốt đời em, không bao giờ bỏ ra một câu hỏi một khi đă nêu nó ra.
Nhà doanh nghiệp ngẩng đầu lên:
– Năm mươi bốn năm ta ở trên cái hành tinh này, ta chỉ bị quấy rầy có ba lần. Lần đầu cách đây hai mươi hai năm do một con bọ hung chỉ có trời biết từ đâu rơi xuống. Nó gây nên một tiếng động khủng khiếp và làm cho ta cộng sai bốn chỗ trong một bài tính cộng. Lần thứ hai, là cách đây mười một năm, do một cơn cảm cúm. Ta không có tập thể dục. Ta không có th́ giờ chơi bời. Ta, ta là một người đứng đắn! Lần thứ ba... là lần này! Khi ta đang tính tới năm trăm linh một triệu...
– Triệu cái ǵ?
Nhà doanh nghiệp biết không hy vọng ǵ được yên thân:
– Triệu những vật nho nhỏ đôi khi nh́n thấy trên trời ấy.
– Những con ruồi?
– Không phải, những vật nhỏ lấp lánh ấy.
– Những con ong?
– Không mà... Những vật nho nhỏ vàng óng vẫn làm cho bọn người vô tích sự chúng nó mơ màng ấy. Ta, ta là một người đúng đắn! Ta không có th́ giờ đâu mà mơ màng.
– à! Những ngôi sao.
– Đúng rồi đấy. Những ngôi sao.
– Thế ông làm ǵ với năm trăm triệu ngôi sao?
– Năm trăm linh một triệu sáu trăm năm mươi hai ngh́n bảy trăm ba mươi mốt. Ta, ta là một người đứng đắn, ta rất chính xác!
– Thế ông làm ǵ với những ngôi sao?
– Ta làm ǵ à?
– Vâng.
– Chẳng làm ǵ hết cả. Ta chiếm hữu chúng.
– Ông chiếm hữu những ngôi sao?
– Phải.
– Nhưng tôi biết một ông vua cũng...
– Các ông vua không chiếm hữu ǵ cả. Họ chỉ "trị v́" ở trên thế thôi. Rất khác nhau.
– Thế việc sở hữu những ngôi sao giúp ǵ cho ông?
– Nó giúp ta giàu.
– Giàu giúp ông được ǵ?
– Mua những ngôi sao khác, nếu có người t́m thấy nữa.
Cái ông này, ông hoàng nhỏ nghĩ thầm, ông ta lư sự hơi giống tay bợm nhậu của ḿnh.
Tuy thế em vẫn hỏi thêm:
– Làm thế nào người ta sở hữu những ngôi sao?
– Chúng của ai nào? Nhà doanh nghiệp vặn lại, sửng cồ.
– Tôi không biết. Không của ai cả.
– Thế th́ chúng là của ta, bởi ta nghĩ tới trước nhất.
– Chỉ thế là đủ ư?
– Chắc rồi. Khi chú t́m thấy một viên kim cương không là của ai cả, th́ nó là của chú. Khi chú t́m thấy một ḥn đảo không phải là của ai cả, th́ ḥn đảo ấy là của chú. Khi chú là người đầu tiên có một sáng kiến, chú đăng kư tác quyền cho sáng kiến đó, nó là của chú. Và ta có được những ngôi sao kia, v́ chưa hề có ai trước ta nghĩ đến việc chiếm hữu chúng.
– Điều này th́ đúng, ông hoàng nhỏ nói. Ông dùng chúng để làm ǵ?
– Ta quản lư chúng. Ta đếm đi rồi ta đếm lại chúng, nhà doanh nghiệp nói. Khó đấy. Nhưng ta là một người đứng đắn!
Ông hoàng nhỏ vẫn chưa bằng ḷng:
– Tôi đấy ư, nếu tôi có một chiếc khăn quàng, tôi quàng nó vào cổ và mang nó đi. Tôi, nếu tôi có một bông hoa, tôi có thể hái bông hoa đó và mang nó đi. C̣n ông đâu có thể hái các ngôi sao!
– Không, nhưng ta có thể bỏ chúng vào ngân hàng.
– Nghĩa là thế nào?
– Nghĩa là ta viết trên một tờ giấy con số ngôi sao của ta. Sau đó ta khoá chặt mẩu giấy ấy trong một cái tủ.
– Chỉ thế thôi à?
– Thế đủ rồi.
Buồn cười thật, ông hoàng nhỏ nghĩ thầm. Có vẻ nên thơ đấy. Nhưng mà không đứng đắn lắm đâu.
Ông hoàng nhỏ nghĩ về việc đứng đắn rất khác với những người lớn.
– Tôi, em lại nói, tôi có một bông hoa mà hôm nào cũng tưới. Tôi có ba quả núi lửa mà tuần nào tôi cũng nạo vét. Tôi cũng nạo vét cả quả núi lửa đă tắt. Biết đâu đấy! Cái đó giúp ích cho các quả núi lửa, và giúp ích cho bông hoa của tôi, nên tôi có chúng. Nhưng ông chẳng giúp ích ǵ cho những ngôi sao cả...
Nhà doanh nghiệp mở miệng nhưng chẳng biết trả lời ra sao cả, và ông hoàng nhỏ ra đi.
Những người lớn nhất định là những người hoàn toàn kỳ quái. Em nghĩ thầm một cách đơn giản như vậy trong suốt cuộc hành tŕnh.
XIV
Hành tinh thứ năm rất lạ. Nó là cái bé nhất trong số các hành tinh. ởđấy chỉ đủ chỗ cho một cây cột đèn và một người thắp đèn. Ông hoàng nhỏ nghĩ măi nhưng không thể nào hiểu được tại sao, đâu đó trong bầu trời, trên một hành tinh không nhà cửa, không dân cư, lại có một cây cột đèn và một người thắp đèn để làm chi. Tuy vậy em tự bảo:
– Rất có thể người này là vô lư. Tuy thế ông ta c̣n ít vô lư hơn ông vua, ít vô lư hơn kẻ khoác lác, ít vô lư hơn nhà doanh nghiệp, ít vô lư hơn tay bợm nhậu. ít ra công việc ông ta làm c̣n có một ư nghĩa. Khi ông ta thắp cây đèn của ḿnh, như là ông ta sinh thêm một ngôi sao hay một bông hoa. Khi ông ta tắt cây đèn, ông ta ru bông hoa hay ngôi sao ấy ngủ. ấy là một công việc rất đẹp chứ. Việc ấy mới thật sự là có ích là v́ nó đẹp.
– 
Khi đến gần tinh cầu, em kính trọng chào người thắp đèn:
– Chúc một ngày tốt lành. Tại sao ông tắt đèn đi?
– Đó là điều lệnh, người thắp đèn trả lời. Chúc một ngày tốt lành.
– Điều lệnh ǵ vậy?
– Là tắt đèn đi. Chúc một buổi tối tốt lành.
Và ông ta lại thắp đèn lên.
– Nhưng tại sao ông lại vừa thắp đèn lên?
– Điều lệnh mà, người thắp đèn trả lời.
– Tôi không hiểu, ông hoàng nhỏ nói.
– Chẳng có ǵ mà hiểu cả, người thắp đèn nói. Điều lệnh là điều lệnh. Chúc một ngày tốt lành.
Rôi ông ta tắt cây đèn.
Và ông ta thấm mồ hôi trên trán bằng một chiếc mùi soa ca rô đỏ.
– Nghề của ta làm đây thật kinh khủng. Xưa kia th́ nó c̣n có lư. Sáng ta tắt, tối ta thắp. Phần c̣n lại ta nghỉ, phần đêm c̣n lại ta ngủ...
– Nhưng sau đó điều lệnh thay đổi sao?
– Điều lệnh không thay đổi, người thắp đèn nói. Bi kịch là ở chỗ đó! Cứ mỗi năm hành tinh này lại quay nhanh hơn, thế mà điều lệnh không thay đổi!
– Thế th́ sao? Ông hoàng nhỏ hỏi.
– V́ hiện nay nó quay mỗi phút một ṿng, ta không c̣n lấy một giây để nghỉ ngơi. Mỗi phút ta phải thắp đèn và phải tắt đèn một lần!
– Lạ thực đấy! ở đây ngày dài chỉ có một phút thôi!
– Chẳng có ǵ lạ cả, người thắp đèn nói. Ta chuyện tṛ với nhau thế mà đă một tháng rồi đấy.
– Một tháng kia ư?
– Phải, ba mươi phút. Ba mươi ngày. Chúc một đêm tốt lành.
Rồi ông lại thắp ngọn đèn.
Ông hoàng nhỏ nh́n ông ta và thấy yêu mến người thắp đèn trung thành đến thế với điều lệnh. Cậu em nhớ tới những cảnh mặt trời lặn mà xưa kia chính em phải đi kiếm để xem, bằng cách dịch ghế ngồi. Em muốn giúp ông bạn thân:
– Này ông... tôi biết cách cho ông nghỉ ngơi khi nào ông muốn đấy...
– Ta luôn luôn muốn, người thắp đèn nói.
Bởi v́ người ta có thể, cùng một lúc, vừa trung thành lại vừa lười biếng.
Ông hoàng nhỏ hỏi tiếp:
– Cái hành tinh của ông nhỏ đến nỗi ông có thể bước sải ba bước là đi giáp một ṿng. Ông chỉ có việc đi chầm chậm để lúc nào cũng ở dưới ánh mặt trời cả. Khi nào ông muốn nghỉ, ông cứ bước đi... thế là ông muốn ngày dài bao nhiêu th́ nó dài bấy nhiêu.
– Cái ấy chẳng được việc ǵ cho ta, người thắp đèn nói. Cái mà ta thích nhất trên đời, là ngủ.
– Thế th́ thật là không may, ông hoàng nhỏ nói.
– Thật là không may, người thắp đèn nói. Chúc một ngày tốt lành.
Rồi ông ta tắt đèn.
Cái ông này, ông hoàng nhỏ nghĩ thầm trong lúc tiếp tục cuộc hành tŕnh. Ông ta sẽ bị tất cả những người kia khinh thường, ông vua, lăo khoác lác, tay bợm nhậu, nhà doanh nghiệp. Trong khi đó chỉ có ông ta là không thấy buồn cười. Có lẽ bởi v́ ông lo toan cho một cái ǵ khác chứ không phải là bản thân ông ta.
Em thở dài tiếc rẻ và nghĩ tiếp:
– Ông ta là người duy nhất đáng cho ḿnh kết bạn. Nhưng tinh cầu của ông ấy bé quá. Không có chỗ cho hai người...
Điều mà ông hoàng nhỏ không thể thú nhận với ḿnh, ấy là em tiếc cái hành tinh thiên phúc này là v́, trước hết, là nó có một ngh́n bốn trăm bốn mươi lần mặt trời lặn trong hai mươi bốn tiếng đồng hồ!
XV
Tinh cầu thứ sáu là tinh cầu mười lần rộng hơn. ở trên đó có một tôn ông già đang viết những cuốn sách dày cộp.
– Ḱa! Kia là một nhà thám hiểm! Ông ta kêu lên thế khi nh́n thấy ông hoàng nhỏ.
Ông hoàng nhỏ ngồi lên bàn và thở một lúc. Em đă đi một quăng đường khá xa.
– Chú từ đâu đến? Tôn ông già hỏi.
– Cuốn sách bự này là cuốn sách ǵ vậy? Ông hoàng nhỏ hỏi. Ông làm ǵ ở đây?
– Ta là nhà địa lư, tôn ông già nói.
– Nhà địa lư là người như thế nào?
– Đó là một nhà bác học biết rơ đâu là sông biển, núi non, thành phố và sa mạc.
– Thế th́ thích thật, ông hoàng nhỏ nói. Bây giờ ta mới gặp được một nghề ra nghề.
Rồi em đưa mắt nh́n cái hành tinh của nhà địa lư, xung quanh em. Em chưa hề nh́n thấy một hành tinh uy nghi như vậy.
– Tinh cầu của ông đẹp quá. Có đại dương không ông?
– Ta không biết, nhà địa lư nói.
– A! (ông hoàng nhỏ thất vọng). C̣n núi non?
– Ta không biết, nhà địa lư nói.
– Và các thành phố, và các con sông, và các sa mạc?
– Ta cũng không biết nốt, nhà địa lư nói.
– Ông là nhà địa lư cơ mà!
– Đúng, nhà địa lư nói. Nhưng ta có là nhà thám hiểm đâu. Ta hoàn toàn thiếu các nhà thám hiểm. Nhà địa lư không phải là người đi đến các thành phố, sông biển, núi non, đại dương và sa mạc. Nhà địa lư rất quan trọng không thể đi lung tung. Ông ta không rời bàn giấy của ḿnh. Nhưng ông ta tiếp các nhà thám hiểm. Ông ta phỏng vấn họ, và ông ta ghi chép lại những hồi ức của họ. Và nếu hồi ức của một trong các nhà thám hiểm ấy mà đáng chú ư th́ nhà địa lư sẽ cho điều tra về tư cách của nhà thám hiểm ấy.
– Tại sao vậy?
– Bởi v́ nhà thám hiểm ấy mà nói dối sẽ gây nên những sai lầm tai hại trong các sách địa lư. Và cả nhà thám hiểm nào uống rượu nhiều quá nữa.
– Tại sao vậy? Ông hoàng nhỏ hỏi.
– V́ các bợm nhậu thấy một thành hai. Thế là nhà địa lư sẽ ghi hai dăy núi ở một nơi chỉ có một dăy.
– Tôi có biết một người nếu mà làm nhà thám hiểm th́ sẽ tệ hại đấy, ông hoàng nhỏ nói.
– Có thể như thế. Vậy nên khi tư cách của nhà thám hiểm được chứng minh là tốt rồi, th́ người ta mới điều tra về phát hiện của anh ta.
– Người ta đi xem hay sao?
– Không, như thế th́ phức tạp quá. Nhưng người ta đ̣i hỏi nhà thám hiểm cung cấp bằng chứng. Ví dụ như t́m thấy một ḥn núi lớn, người ta buộc anh ta phải mang về những tảng đá bự.
Nhà địa lư bỗng nhiên xúc động:
– Nhưng mà chú, chú đến từ xa. Chú là một nhà thám hiểm! Chú hăy tả cho ta cái hành tinh của chú đi!
Rồi nhà địa lư, sau khi đă mở cuốn sổ to, liền gọt bút ch́. Thoạt tiên người ta ghi bằng bút ch́ các chuyện kể của nhà thám hiểm. Đợi cho nhà thám hiểm cung cấp bằng chứng rồi, người ta mới ghi lại bằng bút mực.
– Thế nào? Nhà địa lư hỏi.
– ồ! Chỗ tôi ấy ư, ông hoàng nói, chẳng có ǵ đáng chú ư lắm, nó bé tí tẹo mà. Tôi có ba quả núi lửa. Hai quả hoạt động, một quả tắt. Nhưng biết đâu đấy.
–Biết đâu, nhà địa lư nói.
– Tôi cũng có một bông hoa.
– Chúng tôi không ghi nhận bông hoa, nhà địa lư nói.
– Sao thế? Nó là thứ đẹp nhất kia mà!
– Bởi hoa vốn phù du.
– Thế nào gọi là "phù du"?
– Các sách địa lư, nhà địa lư nói, là những cuốn sách chính xác nhất. Chẳng bao giờ lỗi thời cả. Chẳng mấy khi một quả núi lại chuyển chỗ. Chẳng mấy khi một đại dương lại cạn nước. Chúng ta viết nên những điều vĩnh cửu.
– Song những núi lửa đă tắt có thể thức dậy được, ông hoàng nhỏ ngắt lời. Thế nào gọi là "phù du"?
– Núi lửa tắt hay hoạt động với bọn ta cũng thế thôi, nhà địa lư nói. Cái ta kể tới, đó là quả núi. Nó không thay đổi.
– Nhưng thế nào gọi là "phù du"? Ông hoàng nhỏ lặp lại, suốt đời, em đă không chịu bỏ qua một câu hỏi, một khi đă nêu nó ra.
– Gọi như thế có nghĩa là "đứng trước hiểm hoạ bị tiêu diệt".
– Cái hoa của tôi đang đứng trước hiểm hoạ bị tiêu diệt ư?
– Chắc rồi.
Đoá hoa của tôi vốn phù du, ông hoàng nhỏ tự nhủ, và nàng chỉ có bốn cái gai để chống trọi ở đời! Thế mà ta để nàng một ḿnh ở quê nhà!
ấy là cơn nuối tiếc đầu tiên của em. Nhưng em lấy lại can đảm:
– Bây giờ ông khuyên tôi nên đi thăm đâu? Em hỏi.
– Hành tinh trái đất, nhà địa lư trả lời. Hành tinh ấy nổi tiếng lắm...
Thế là ông hoàng nhỏ ra đi, ḷng mơ đến đoá hoa của ḿnh.
XVI
Hành tinh thứ bảy vậy là trái đất.
Trái đất không phải là một hành tinh xoàng! Người ta đă tính có tới một trăm mười một ông vua (trong đó, hiển nhiên là không quên tính cả các ông vua đen), bảy ngh́n nhà địa lư, chín trăm ngh́n nhà doanh nghiệp, bảy triệu rưỡi bợm nhậu, ba trăm mười một triệu kẻ khoác lác, nghĩa là vào quăng hai tỉ người lớn.
Để các bạn có chút ư niệm về kích thước trái đất, tôi phải nói với các bạn rằng trước khi t́m ra được điện, trên cả sáu châu lục người ta dùng cả một đạo quân thực sự sáu trăm bốn mươi hai ngh́n năm trăm mười một người đốt đèn.
Nh́n xa xa một chút cảnh đốt đèn đó thật tuyệt diệu. Các chuyển động của đạo quân này qui định như trong một vở kịch ba-lê. Trước tiên là phiên những người đốt đèn nước Tân Tây Lan và nước úc. Sau khi đốt đèn xong, họ đi ngủ. Bấy giờ đến lượt những người đốt đèn Trung Quốc và Tây Bá Lợi á. Xong cả họ nữa, cũng biến mất trong các hành lang. Lại đến lượt những người đốt đèn nước Nga và nước ấn Độ. Rồi đến những người của châu Phi và châu Âu. Rồi đến những người Nam Mỹ. Rồi đến những người Bắc Mỹ. Và chẳng bao giờ họ vào ra sân khấu nhầm lẫn cả. Thật là vĩ đại.
Chỉ có ông đốt đèn của cây đèn độc nhất ở Bắc Cực và ông đốt đèn của cây đèn độc nhất ở Nam Cực là sống cuộc đời lề mề ăn không ngồi rỗi: hai ông ấy chỉ làm việc một năm có hai lần.
XVII
Khi người ta muốn ra vẻ thông minh, thường th́ điều này sẽ dẫn đến việc người ta nói dóc đôi chút. Tôi không thật thà lắm đâu khi kể với các bạn về những người đốt đèn. Dám có thể tôi đă gây một ư niệm sai lầm về hành tinh của chúng ta đối với những ai chưa biết nó. Loài người chiếm rất ít chỗ trên mặt đất. Nếu hai tỷ con người đang sống trên mặt đất này mà đứng khá sát vào nhau, như trong một cuộc meeting, th́ họ sẽ đứng gọn trong một quảng trường chỉ rộng hơn hai dặm, dài hai mươi dặm. Có thể dồn hết nhân loại lên một ḥn đảo bé nhất trong Thái B́nh Dương.
Những người lớn, chắc chắn rồi, sẽ chẳng tin bạn đâu. Họ nghĩ là họ chiếm nhiều chỗ lắm. Họ thấy họ quan trọng như các cây baobab. Thế nên các bạn phải khuyên họ làm các con tính đi. Họ tôn thờ những con số: việc ấy làm họ thích thú. Nhưng đừng có phí nhiều th́ giờ của bạn vào h́nh phạt đó. Chẳng ích ǵ. Bạn tin vào tôi mà.
Ông hoàng nhỏ, một khi đáp xuống mặt đất, rất kinh ngạc v́ chẳng trông thấy người nào. Em đă bắt đầu sợ ḿnh nhầm hành tinh, th́ một cái ṿng mầu ánh trăng động đậy trong cát.
– Xin chào, ông hoàng nhỏ nói bâng quơ.
– Xin chào, con rắn nói.
– Tôi rơi xuống hành tinh nào vậy? Ông hoàng nhỏ hỏi.
– Trên trái đất, ở châu Phi, con rắn trả lời.
– A! Thế trên trái đất không có người nào ư?
– Đây là sa mạc. Chẳng có ai trên sa mạc đâu. Trái đất rộng lắm, rắn nói.
Ông hoàng nhỏ ngồi trên một tảng đá và ngước mắt lên trời:
– Có những ngôi sao được thắp sáng là để mỗi người một ngày kia trở về ngôi sao của ḿnh? Hăy nh́n xem tinh cầu của tôi. Nó ở ngay bên trên chúng ta... Nhưng sao mà xa thế!
– Nó đẹp đấy, rắn nói. Cậu làm ǵ tới đây?
– Tôi có chuyện rắc rối với một bông hoa, ông hoàng nhỏ nói.
– à! rắn nói.
Và cả hai lặng thinh.
– Loài người ở đâu? Sau cùng ông hoàng nhỏ tiếp tục. Trong sa mạc thấy hơi bơ vơ...
– Ngay giữa loài người, cũng bơ vơ, rắn nói.
Ông hoàng nhỏ nh́n rắn rất lâu:
– Anh là một con vật buồn cười thật, em nói, mảnh khảnh cứ như một ngón tay...
– Nhưng ta mạnh hơn ngón tay của một ông vua, rắn nói.
Ông hoàng nhỏ mỉm cười:
– Anh không mạnh lắm đâu... đến chân anh cũng chẳng có... anh muốn đi xa cũng không được...
– Ta có thể chở cậu đi xa hơn cả một chiếc tàu, rắn nói.
Rắn cuốn quanh mắt cá của ông hoàng nhỏ, trông giống một chiếc ṿng vàng:
– Kẻ nào bị ta chạm tới, ta sẽ trả hắn về với đất là nơi hắn sinh ra. Nhưng cậu th́ trong sạch và cậu từ một ngôi sao tới...
Ông hoàng nhỏ không nói ǵ.
– Anh là một con vật buồn cười thật, em nói.
– Cậu làm cho ta thương hại, cậu thật yếu đuối, trên cái trái đất bằng đá hoa cương này. Ta có thể giúp đỡ cậu một ngày nào đó nếu cậu nhớ tinh cầu của cậu. Ta có thể...
– ồ! Tôi hiểu rồi, ông hoàng nhỏ nói. Nhưng tại sao anh lúc nào cũng nói bí hiểm thế?
– Mọi điều bí hiểm, ta đều giải hết, rắn nói.
Và họ lặng thinh.
XVIII
Ông hoàng nhỏ đi qua sa mạc và chỉ bông hoa. Một bông hoa chỉ ba cánh, một bông hoa chẳng là ǵ cả... 
– Chúc một ngày tốt lành, ông hoàng nhỏ nói.
– Chúc một ngày tốt lành, bông hoa nói.
– Loài người ở đâu? Ông hoàng nhỏ lễ phép hỏi.
– Người hả? Có loài ấy đấy. Khoảng sáu hay bảy mống. Em có nh́n thấy họ mấy năm trước kia. Nhưng không ai biết t́m họ ở đâu. Gió thổi họ đi. Họ chẳng có rễ, cái đó phiền cho họ lắm.
– Từ biệt, ông hoàng nhỏ nói.
– Từ biệt, đoá hoa nói.
XIX
Ông hoàng nhỏ trèo lên một quả núi cao. Trước đây những núi non duy nhất mà em biết chỉ là ba quả núi lửa cao ngang đầu gối em. Và em đă dùng quả núi lửa đă tắt làm ghế ngồi. " Từ trên một quả núi cao như quả núi này, em nói thầm, ḿnh sẽ đưa mắt là thấy ngay hành tinh và tất cả mọi người . . . ". Nhưng em chỉ đă thấy có những mũi nhọn của các tảng đá nhọn hoắt.
– Chúc một ngày tốt lành, em nói bâng quơ.
– Chúc một ngày tốt lành! Chúc một ngày tốt lành! Chúc một ngày tốt lành! tiếng vang đáp lại.
– Các anh là ai? Ông hoàng nhỏ hỏi.
– Các anh là ai! Các anh là ai! Các anh là ai! tiếng vang đáp lại.
– Hăy làm bạn với tôi, tôi cô đơn lắm, em nói.
– Tôi cô đơn lắm! Tôi cô đơn lắm! tiếng vang đáp lại.
"Cái hành tinh này buồn cười thật! Lúc đó em nghĩ thầm. Nó khô khốc, và nhọn hoắt và mặn chát. Và những con người th́ thiếu hẳn óc tưởng tượng. Họ chỉ lặp lại những ǵ họ đă nghe.... ở chỗ tôi có một bông hoa: Nàng bao giờ cũng nói trước!"
XX
Nhưng ông hoàng nhỏ, sau khi đi rất lâu và tuyết, cuối cùng cũng t́m thấy một con đường. Và mọi con đường đều đưa đến chỗ có người ở.
– Chúc một ngày tốt lành, em nói.
ấy là một khu vườn đầy hoa hồng
– Chúc một ngày tốt lành, các hoa hồng trả lời.
Ông hoàng nhỏ nh́n các hoa hồng. Tất cả bọn họ đều giống bông hoa của em.
– Các nàng là ai? Em hỏi họ, sững sờ kinh ngạc.
– Chúng em là những đoá hoa hồng, các hoa hồng nói.
– A! Ông hoàng nhỏ kêu lên.
Và em cảm thấy rất đau khổ. Đoá hoa của em đă đă kể với em rằng nàng là duy nhất trong giống ṇi của nàng khắp trong vũ trụ. Và ở đây có đến năm ngh́n đoá giống như nhau, chỉ mới trong mỗi một khu vườn.
"Nàng sẽ ngượng lắm đây, em nghĩ thầm, nếu thấy cảnh này. Nàng sẽ ho rũ rượi và giả chết cho đỡ ngượng. C̣n ta sẽ phải làm ra vẻ an ủi vỗ về nàng, nếu không, để làm chính ta cũng phải xấu hổ, nàng dám chết thật mất".
Rồi em lại tự bảo: "Ta tưởng ta đă giàu lắm với một đoá hoa duy nhất. Cái đó cộng với ba quả núi lửa cao ngang đầu gối cuả ta, mà một quả, có lẽ, đă tắt măi măi, cái đó chẳng làm cho ta thành một ông hoàng lớn lắm đâu". Và, nằm dài trong cỏ, em khóc.
