Thích và không thích một vật
Khi chúng ta xem xét những cảm xúc nóng nảy bực tức của ḿnh, chúng ta thấy rằng những cảm xúc đó gây phiền muộn cho chúng ta rất nhiều, chúng ta co ùkhuynh hướng liên quan đến "những phóng đại( thổi phồng) trong tư tưởng"(mental projections) . Điều này có nghĩa là sao? Những phóng đại gây ra sự ảnh hưởng thay đổi về mặt t́nh cảm mạnh mẽ giữa bản thân chúng ta và những đối tượng xung quanh chúng ta. Ví dụ, khi chúng tabị một vật ǵ đó hấp dẫn, chúng ta có xu hướng thổi phồng những phẩm chất của nó, chúng ta thấy rằng vật đó là hoàn toàn tốt , hoàn toàn đáng giá và chúng ta trở nên ngu muội v́ ḷng ham muốn được sở hữu vật đó. Một sự thổi phồng như vậy có thể gây cho chúng ta cảm giác rằng một máy tính hiện đại hơn, mới hơn có thể thoả măn nhu cầu của chúng ta và giải quyết mọi vấn đề.
Tương tự, nếu chúng ta không thích một vật nào đó, chúng ta thấy rằng nó hoàn toàn không đáng giá, chúng ta t́m mọi cách chê bai, cho dù là vật đó có một số phẩm chất tốt th́ chúng ta cũng cố t́nh phớt lờ đi. Ví dụ, một khi chúng ta muốn mua một máy tính mới th́ cái máy cũ đă phục vụ chúng ta rất tốt trong nhiều năm qua bất ngờ phải gánh chịu nhiều phầm chất tồi tệ. Chúng ta sẽ thấy rằng cái máy tính đó càng ngày càng không chịu được - bởi v́ chúng ta có những "phóng đại" này . Một ông chủ khó tính hay một đồng nghiệp rắc rối chúng ta xem là những người có tính xấu. Chúng ta cũng thường xoi mói đánh giá vẽ đẹp của một người không giống như chúng ta mơ tưởng, mặc dù người đó hoàn toàn rất đẹp trong mắt của nhiều người khác.
Khi chúng ta dự trù những cách thức chúng ta phán xét mọi người, mọi vật cũng như mọi trường hợp , cho dù những đối tượng đó có những phẩm chất tích cực hay tiêu cực, th́ chúng ta nên bắt đầu bằng cách nhận thức được rằng những suy nghĩ và những cảm xúc hợp lư thường dựa trên nền tảng là thực tế. Điều này là do những suy nghĩ và nhận xét hợp lư thường không bị ảnh hưởng bởi những sự "thổi phồng" - trạng thái tinh thần như vậy phản ánh chính xác hơn về những phẩm chất thật sự tồn tại nơi một đối tượng nào đó. V́ vậy , tôi tin rằng việc trau dồi những hiểu biết đúng đắn về mọi vật sẽ hỗ trợ cho việc t́m kiếm niềm hạnh phúc của chúng ta.
(Trích từ TẤM L̉NG RỘNG MỞ
LUYỆN TẬP L̉NG TỪ BI TRONG ĐỜI SỐNG HÀNG NGÀY
Tác giả Dalai Lama - Lê Tuyên biên dịch - Lê Gia hiệu đính
Dịch từ nguyên tác tiếng Anh: An Open Heart Practicing Compassion in Everyday Life)