https://www.facebook.com/nguyenchuong158/posts/918966431870671
TÍNH CHẤT "STATE" TRONG CẤU TRÚC QUYỀN LỰC NƯỚC MỸ
* Không lưu ư đến tính chất "state", sẽ thấy khó hiểu về sinh hoạt chánh trị tại Mỹ (nhiều lúc không giống với nước nào trên quả địa cầu này hết ráo).
1) Chúng ta quen nói nước Mỹ là một liên bang gồm 50 bang/tiểu bang, kỳ thực không đúng cho lắm (c̣n v́ sao có lối dịch là "bang" hay "tiểu bang", trong stt khác sẽ giải thích).
Khi xưng "Federal / Federation" (như Federal Republic of Germany, Russian Federation), đây có nghĩa: "Liên bang" 聯 邦, dịch là "Cộng ḥa liên bang Đức", "Liên bang Nga".
Trong khi đó, Mỹ đâu xưng "Federal (of America)" mà nói Mỹ là liên bang?
Danh xưng chính thức của Mỹ là "United States (of America)", tức "Hợp chúng quốc (Mỹ)" 合衆國: hợp thành bởi nhiều quốc gia.
"STATE", nghĩa là "quốc" 國, như các bạn đang thấy chẳng hạn "State of Israel" (Quốc gia Do Thái).
Thành thử "Hợp chúng quốc Mỹ", hiểu cho thực đúng ư nghĩa, là một quốc gia hợp thành từ 50 states (50 tiểu quốc).
2/ Do tính chất "STATE" (tiểu quốc) nên chánh quyền từng State như Califorinia, Florida, Texas, New York, New Jersey, Michigan .v.v... có quyền hạn rất lớn. TU CHÍNH ÁN thứ 10 của Hiến pháp Mỹ c̣n qui định chánh phủ trung ương (chánh phủ của toàn nước Mỹ) không được can thiệp vào các States ra sao, và ở những trường hợp nào th́ trung ương có thẩm quyền can thiệp.
Tỉ dụ, Tổng thống Donald Trump cùng với CDC (Trung tâm pḥng ngừa và kiểm dịch của Mỹ) đưa ra phác đồ điều trị virus viêm phổi được đánh giá có hiệu quả tích cực. Nhưng, tỉ dụ State New York không chấp nhận, bác bỏ th́ - xin chú ư - Thống đốc của State NY có toàn quyền
Rồi, chánh phủ Donald Trump nếu muốn phong tỏa sự qua lại giữa những States nào đó để cách ly dịch bệnh (tỉ dụ thôi) th́ có quyền. Nhưng, nếu bên trong lănh thổ State A mà Thống đốc cho xả cảng, không cách ly, không social distancing ǵ ráo th́ ông Thống đốc hoàn toàn có quyền!
Nước Mỹ vậy đó, rất Hoa Kỳ... dị.
3/ Không hiểu tính chất "State" (vai tṛ như tiểu quốc) trong cấu trúc nước Mỹ, nhiều người sẽ nóng ruột nói TT Trump không dám xử "tới luôn bác tài, đừng cho số dze". Ồ, vai tṛ chánh phủ trung ương ở Mỹ không giống với chánh phủ liên bang bên Đức; lại càng không thể nào giống như ở một quốc gia đơn nhứt, như Pháp, Tổng thống ban lịnh là toàn quốc phải thi hành.
TT Donald Trump ra lệnh phải theo đúng những ǵ Tu Chính Án thứ 10 cho phép; nếu không, sẽ bị các States kiện.
Nước Mỹ thường xuyên cà khịa nhau, mà Mỹ vẫn trở thành siêu cường số 1 thế giới. Nói ǵ đây? Đúng là Hoa Kỳ... diệu.
4/ Cũng v́ tính chất "State" trong sinh hoạt chánh trị nước Mỹ nên việc bầu cử của Tổng thống Mỹ buộc phải tôn trọng - tức là mỗi State có quyền bầu cử b́nh đẳng, độc lập! Người dân của mỗi State bầu chọn ra Tổng thống mà họ ưng, chớ không gộp lại toàn nước Mỹ rồi bỏ chung một rọ.
Do ù ù cạc cạc, không hiểu tính chất b́nh đẳng giữa các "State" (tiểu quốc) trong ḷng nước Mỹ, thành thử mới nảy ṇi những loa chỉ trích bại năo là tại sao nước Mỹ không lấy phiếu bầu cử tri toàn quốc.
Chẳng hạn, phiếu bầu toàn quốc như bên Pháp.
Nước Pháp là quốc gia đơn nhứt, đâu phải là quốc gia hợp thành từ 50 States mà so sánh? Khác nhau xa lắc, bịt mắt không chịu nh́n, hệt như đà điểu vùi đầu vào trong cát - mà giở giọng chê ỏng chê eo về thể thức bầu cử Tổng thống Mỹ, quả là dốt đặc (cố ư... dốt?) không thể tưởng.
(về chủ đề Bầu cử Tổng thống Mỹ, mời quí bạn dơi theo loạt bài 4 kỳ trên fb của tôi, để nh́n cho tỏ tường và thấy tâm địa của tuyên truyền lếu láo ra sao)
-------------------------------------------------------------------------
Bản đồ 50 States, cùng với thủ phủ (capital) của mỗi State.